UNESCO nedir ; UNESCO Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütüdür. Eğitim, Bilim ve Kültür alanındaki uluslararası işbirliği ile barışı sağlamak amacı ile kurulmuş bir kurumdur.Bu kurumun kurulmasında yirmi ülkenin imzası bulunmaktadır. 4 Kasım 1946 tarihinde Paris’te imzalan anlaşma günümüze kadar gelmiştir.
Avustralya, Birleşik Krallık, Birleşik Devletler, Brezilya, Çekoslovakya, Çin, Danimarka, Dominik Cumhuriyeti, Fransa, Güney Afrika, Hindistan, Kanada, Lübnan, Meksika, Mısır Norveç, Suudi Arabistan, Türkiye, Yeni Zelanda ve Yunanistan.
UNESCO Sözleşmesini Türkiye 1946 yıl tarihli ve 4895 sayılı kanunla onanmıştır. Bu onamanın ardından UNESCO Kuruluş Sözleşmesinin 7. maddesi gereğince UNESCO Genel Direktörlüğünün ülkemizdeki tek ve yasal temsilcisi niteliğinde olan UNESCO Türkiye Millî Komisyonu 25 Ağustos 1949 tarihinde faaliyete geçmiştir.
UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde Türkiye
Afrodisias (2017) ;
Unesco Listesi’nde; Türkiye’nin güneybatısındaki Morsynus Nehri’nin üst vadisinde yer alan site iki bileşenden oluşur: Aphrodisias’ın arkeolojik bölgesi ve kentin kuzeydoğusundaki mermer ocakları. Afrodit tapınağı M.Ö. 3. yüzyıldan kalmadır ve şehir bir yüzyıl sonra inşa edilmiştir
Ani Arkeolojik Sit Alanı (2016) ;
Unesco Listesi’nde; Bu sit, Ermenistan ile doğal bir sınır oluşturan bir vadiye bakan, kuzeydoğu Türkiye’nin tenha bir platosunda yer almaktadır. Bu ortaçağ kenti, yüzyıllar boyunca Hıristiyan ve sonra Müslüman hanedanları tarafından inşa edilmiş bir ortaçağ şehirciliğinin özelliği olan konut, dini ve askeri yapıları birleştiriyor
Truva Arkeolojik Sit Alanı (1998) ;
Unesco Listesi’nde; Truva, 4.000 yıllık tarihi ile dünyadaki en ünlü arkeolojik alanlardan biridir. Alandaki ilk kazılar, 1870 yılında ünlü arkeolog Heinrich Schliemann tarafından yapıldı. Bilimsel anlamda, geniş kalıntıları, Anadolu ile Akdeniz dünyası arasındaki uygarlıklar arasındaki ilk temasın en önemli kanıtı.
Bursa ve Cumalıkızık:
Unesco Listesi’nde; ; Osmanlı Devletinin Doğuşu (2014); Bu özellik, güney Marmara bölgesinde, Bursa ve yakınlardaki Cumalıkızık köyünde sekiz bileşenli sitenin seri aday gösterimidir. Site, 14. yüzyıl başlarında Osmanlı İmparatorluğunu kuran kentsel ve kırsal bir sistemin oluşumunu göstermektedir.
Safranbolu Şehri (1994);
Unesco Listesi’nde; 13. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarında demiryolunun gelişine kadar Safranbolu, Doğu-Batı ticaret yolunda önemli bir karavan istasyonuydu. Eski Camii, Eski Hamamı ve Süleyman Paşa Medresesi 1322’de inşa edilmiştir. 17. yüzyılda meydana gelen doruk döneminde Safranbolu’nun mimarisi, Osmanlı İmparatorluğu’nun çoğunda kentsel gelişmeyi etkilemiştir.
Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzajı (2015); Bereketli Hilal adı verilen Dicle Nehri Havzası’nın bir yamacında yer alan, müstahkem Diyarbakır şehri ve etrafındaki manzara, Helenistik dönemden bu yana Roma, Sassanid, Bizans, İslam ve Osmanlı döneminden günümüze. Site, İçkale olarak bilinen ve Amida Höyüğü’nün de içinde bulunduğu İç kale’yi ve Diyarbakır’ın 5.8 km uzunluğundaki surlarını, sayısız kulesi, kapısı ve payandaları ile kapsıyor.
Efes (2015); Unesco Listesi’nde; Bir zamanlar Kaystros Nehrinin hatırası içinde yer alan Efes, yeni yerlere kurulan ardışık Hellenistik ve Roma yerleşimlerini içerir ve sahil şeridini batıya doğru çekilirken takip eder. Kazılar, Celsus Kütüphanesi ve Büyük Tiyatro gibi Roma İmparatorluk Dönemi anıtlarını ortaya çıkarmıştır. Akdeniz’in dört bir yanından hacıları çalan “Dünyanın Yedi Harikası” ndan biri olan ünlü Artemis Tapınağı’nın küçük kalıntıları. 5.yüzyıldan bu yana, Efes’ten yedi kilometre uzaktaki kubbeli bir şapel olan Meryem Ana Evi, Hristiyan hacının önemli bir yeri haline geldi. Efes Antik Kenti, deniz kanalı ve liman havzası bulunan Roma liman kentinin olağanüstü bir örneğidir.
Göbekli Tepe (2018); Unesco Listesi’nde; Güneydoğu Anadolu’nun Germuş dağlarında bulunan bu mülk, MÖ 9.600 ve 8.200 yılları arasında Çanak Çömleksiz Neolitik çağda avcı-toplayıcılar tarafından dikilmiş anıtsal yuvarlak oval ve dikdörtgen megalitik yapılar sunmaktadır. Bu anıtlar büyük olasılıkla cenaze töreni niteliğinde olan ritüellerle bağlantılı olarak kullanılmıştır. Kendine özgü T şeklindeki sütunlar, yaklaşık 11.500 yıl önce, Yukarı Mezopotamya’da yaşayan insanların yaşam biçimini ve inançlarını anlatan vahşi hayvan görüntüleri ile oyulmuştur.
Ulu Cami ve Divriği Hastanesi (1985); unesco Listesi’nde; Anadolu’nun bu bölgesi 11. yüzyılda Türkler tarafından fethedildi. 1228–29’da Emir Ahmet Şah, Divriği’nde bitişik hastanesiyle birlikte bir cami kurdu. Cami tek bir dua odasına sahiptir ve iki kubbe ile taçlandırılmıştır. Son derece sofistike tonoz yapı tekniği ve yaratıcı, coşkulu bir dekoratif heykel türü – özellikle üç kapıda, iç mekanın süslenmemiş duvarlarının aksine – bu, İslam mimarisinin başyapıtının özgün özellikleridir.
Hattuşa: Hitit Başkenti (1986);
Unesco Listesi’nde; Hitit İmparatorluğu’nun eski başkenti olan Hattuşa arkeolojik sit alanı, kent organizasyonu, korunan yapı türleri (tapınaklar, kraliyet konutları, tahkimatlar), Aslanlar Kapısı ve Kraliyet Kapısının zengin süslemesi ile tanınır. ve Yazilikaya’da bir rock sanatı topluluğu. Kent, MÖ 2. binyılda, Anadolu ve kuzey Suriye’de önemli bir etkiye sahipti.
İstanbul’un Tarihi Alanları (1985);
Unesco Listesi’nde; Boğazlar yarımadasındaki Balkanlar ve Anadolu, Karadeniz ve Akdeniz arasındaki stratejik konumu ile İstanbul, 2000 yıldan fazla bir süredir önemli siyasi, dini ve sanatsal etkinliklerle ilişkilendirilmiştir. Başyapıtlarından biri, şimdilerde nüfus baskısı, endüstriyel kirlilik ve kontrolsüz kentleşme tehdidi altında olan eski Konstantin Hipodromu, 6. yüzyıldan kalma Ayasofya ve 16. yüzyıldan kalma Süleymaniye Camii.
Nemrut Dağ (1987);
Unesco Listesi’nde; Suriye’nin kuzeyinde ve Fırat’ın imparatorluğunun dağılmasından sonra Fırat’ın kuzeyinde kurulan Kommagene’de hüküm süren Antiochus I (M.Ö 69-34) türbesi, Helenistik dönemin en iddialı yapılarından biridir. Panteonunun senkretizmi ve iki efsane kümesi olan Yunanlı ve Farsçalar üzerinden geri getirilebilen krallarının soyları, bu krallığın kültürünün çifte kökeninin kanıtıdır.
Çatalhöyük’ün Neolitik Bölgesi (2012);
Unesco Listesi’nde; Güney Anadolu Platosu üzerindeki 37 hektarlık alanı iki tepe oluşturur. Uzun boylu doğu höyüğü, duvar resimleri, kabartmalar, heykeller ve diğer sembolik ve sanatsal özellikler de dahil olmak üzere, 7400 bc ve 6200 bc arasında 18 Neolitik işgal seviyesine sahiptir. Birlikte, sosyal bir organizasyonun ve kültürel uygulamaların evrimine, yerleşik bir hayata adapte olmuş insanlar olarak tanıklık ediyorlar.
Pergamon ve Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj (2014);
Unesco Listesi’nde; Bu site, Ege Bölgesi’ndeki Bakirçay Ovası’nın üzerine yükselmektedir. Bergama akropolisi, antik dünyada önemli bir öğrenme merkezi olan Helenistik Atak Hanedanlığının başkentiydi. Anıtsal tapınaklar, tiyatrolar, stoalar ya da portikler, spor salonu, sunak ve kütüphane geniş bir surla çevrili eğimli araziye yerleştirildi. Taş kesme Kybele Barınağı, görsel olarak akropolis ile bağlantılı başka bir tepe üzerinde kuzey-batıya uzanır. Daha sonra şehir, Asklepion şifa merkezi ile tanınan Roma eyaleti Asya’nın başkenti oldu.
Selimiye Camii ve Sosyal Kompleksi (2011);
Unesco Listesi’nde; Tek kubbesi ve dört ince minaresi bulunan kare Camii, eski Osmanlı başkenti Edirne’nin silüetine hakimdir. 16. yüzyılda Osmanlı mimarlarının en ünlüsü olan Sinan, medreseleri (İslami okullar), kapalı çarşı, saat evi, dış avlu ve kütüphaneyi içeren kompleksi en iyi eseri olarak kabul etti. İznik çinilerini, üretimlerinin en yoğun olduğu dönemlerde kullanan iç dekorasyon, bu malzemede eşsiz kalan bir sanat formuna tanıklık ediyor.
Xanthos-Letoon (1988);
Unesco Listesi’nde; Likya’nın başkenti olan bu site, özellikle mezarlık sanatında Likya geleneklerinin ve Helen etkisinin harmanlandığını göstermektedir. Epigrafik yazıtlar, Likya halkının tarihini ve Hint-Avrupa dilini anlamamız için çok önemlidir.
Göreme Milli Parkı ve Kapadokya Kaya Siteleri (1985);
Unesco Listesi’nde; Göreme vadisi ve çevresi, tamamen erozyonla yontulmuş muhteşem bir manzarada, İkonoklastik sonrası dönemde Bizans sanatına özgü kanıtlar sunan kayalık tapınaklara sahiptir. Konutlar, ilkel kasabalar ve yeraltı kasabaları – 4. yüzyıla kadar uzanan geleneksel bir insan yaşam alanının kalıntıları – orada da görülebilir.
Hierapolis-Pamukkale (1988);
Unesco Listesi’nde; Yaklaşık 200 m yüksekliğindeki bir kayalıktaki kaynaklardan elde edilen ovalardan, kalsit yüklü sular, Pamukkale’de mineral ormanlardan, taşlaşmış şelalelerden ve bir dizi teraslı havzadan oluşan gerçek dışı bir manzara yaratmıştır. M.Ö. 2. yüzyılın sonunda, Attalids hanedanı, Pergamon kralları, Hierapolis termal kaplıcasını kurdu. Alanda hamamlar, tapınaklar ve diğer Yunan anıtlarının kalıntıları görülebilir.
Listeye Kaydeliş Tarihleriyle Türkiye’nin UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesindeki Alanları Kültürel Miraslar:
Karain Mağarası (Antalya) 1994
Urartu ve Osmanlı Eski Yerleşimi Ahlat Mezar Taşları (Bitlis) 2000
Alahan Manastırı (Mersin) 2000
Alanya (Antalya) 2000
Harran ve Şanlıurfa (Şanlıurfa) 2000
İshakpaşa Sarayı (Ağrı) 2000
Konya Selçuklu Başkenti (Konya) 2000
Mardin Kültürel Peyzajı (Mardin) 2000
Selçuklu Kervansarayları Denizli-Doğubayazıt Güzergâhı 2000
St. Nicholas Kilisesi (Antalya) 2000
St. Paul Kilisesi, St. Paul Kuyusu ve Tarihi Çevresi (Mersin) 2000
Sümela Manastırı (Trabzon) 2000
Likya Uygarlığı Antik Kentleri (Antalya ve Muğla) 2009
Perge Arkeolojik Alanı (Antalya) 2009
Sagalassos Arkeolojik Alanı (Burdur) 2009
Eşrefoğlu Camii (Konya) 2011
Hatay, St. Pierre Kilisesi (Hatay) 2011
Aizanoi Antik Kenti (Kütahya) 2012
Beçin Ortaçağ Kenti (Muğla) 2012
Birgi Tarihi Kenti (İzmir) 2012
Gordion (Ankara) 2012
Hacı Bektaş Veli Külliyesi (Nevşehir) 2012
Hekatomnos Anıt Mezarı ve Kutsal Alanı (Muğla) 2012
Niğde’nin Tarihi Anıtları (Niğde) 2012
Mamure Kalesi (Mersin) 2012
Odunpazarı Tarihi Kent Merkezi (Eskişehir) 2012
Yesemek Taş Ocağı ve Heykel Atölyesi (Gaziantep) 2012
Zeugma Arkeolojik Alanı (Gaziantep) 2012
Sardes Antik Kenti ve Bintepeler Lidya Tümülüsleri (Manisa) 2013
Laodikeia Arkeolojik Alanı (Denizli) 2013
Akdeniz’den Karadeniz’e Kadar Ceneviz Ticaret Yolu’nda Kale ve Sur Yerleşimleri 2013
Anadolu Selçuklu Medreseleri (Konya, Kayseri, Sivas, Erzurum, Kırşehir) 2014
Anavarza Antik Kenti (Adana) 2014
Kaunos Antik Kenti (Muğla) 2014
Korykos Antik Kenti (Mersin) 2014
Arslantepe Arkeolojik Alanı (Malatya) 2014
Kültepe – Kanesh Arkeolojik Alanı (Kayseri) 2014
Çanakkale ve Gelibolu 1. Dünya Savaşı Alanları (Çanakkale) 2014
Eflatun Pınar: Hitit Kaya Anıtı (Konya) 2014
İznik (Bursa) 2014
Mahmutbey Camii (Kastamonu) 2014
Ahi Evran Türbesi (Kırşehir) 2014
Vespasianus – Titus Tüneli (Hatay) 2014
Zeynel Abidin Camii ve Mor Yakup (St. Jacob) Kilisesi (Mardin) 2014
Akdamar Kilisesi (Van) 2015
Aspendos Antik Kenti Tiyatrosu ve Su Kemerleri (Antalya) 2015
Eshab-ı Kehf Külliyesi (İslami-Osmanlı Sosyal Kompleksi) (Kahramanmaraş) 2015
Mudurnu Tarihi Ahi Kenti: Ahiliğin Tanıkları (Bolu) 2015
Harşena Dağı ve Pontus Kralları Kaya Mezarları (Amasya) 2015
Dağlık Frigya (Eskişehir, Kütahya, Afyon) 2015
Stratonikeia Antik Kenti (Muğla) 2015
Uzunköprü (Edirne) 2015
İsmail Fakirullah Türbesi ve Işık Kırılma Mekanizması (Siirt) 2015
Yıldız Sarayı Kompleksi (İstanbul) 2015
Bodrum Kalesi (Muğla) 2016
Sivrihisar Ulu Camii (Eskişehir) 2016
Hacı Bayram Camii ve Çevresindeki Tarihi Alanlar (Ankara) 2016
Sultan II. Beyazıd Han Külliyesi (Edirne) 2016
Nuruosmaniye Külliyesi (İstanbul) 2016
Malabadi Köprüsü (Diyarbakır) 2016
Tuşpa/Van Kalesi, Van Tarihi Kenti ve Höyüğü(Van) 2016
Kibyra Antik Kenti (Burdur) 2016
Yivli Minare Camii (Antalya) 2016
Assos Arkeolojik Alanı (Çanakkale) 2017
Ayvalık Endüstriyel Peyzajı (Balıkesir) 2017
İvriz Kültürel Peyzajı (Konya) 2017
Priene Arkeolojik Alanı (Aydın) 2018
Gaziantep Yeraltı Suyu Yapıları: Livas ve Kasteller (Gaziantep) 2018
Erken Dönem Anadolu Türk Mirası: Danişmend Beyliği Başkenti Niksar (Tokat) 2018
Justinian Köprüsü (Sakarya) 2018
Sarıkaya Roma Hamamı (Yozgat) 2018
Harput Tarihi Kenti (Elazığ) 2018
Anadolu’daki Ahşap Çatılı ve Ahşap Taşıyıcılı Camiiler (Konya-Eşrefoğlu Camii, Kastamonu-Mahmut Bey Camii, Eskişehir-Sivrihisar Camii, Afyon-Afyon Ulu Camii, Ankara-Arslanhane Camii) 2018
Karma (Doğal ve Kültürel) Miraslar:
- Güllük Dağı-Termessos Milli Parkı (Antalya) 2000
- Kekova (Antalya) 2000
Doğal Miras:
- Tuz Gölü Özel Doğa Koruma Alanı (Ankara-Konya-Aksaray) 2013
- Kızılırmak Deltası Kuş Cenneti (Samsun) 2016
Ayrıntılı bilgi isteyenler için unesco resmi sitesinden yararlanabilirsiniz
Diğer Yazılarımızı Okudunuz Mu
