Afyonkarahisar Müzeleri

Arkeoloji Müzesi

Bölgedeki 40 kadar höyük, 20 kadar antik şehirden derlenen eserlerle, Kalkolitik, Eski Tunç, Hitit, Frig, Hellenistik,Roma ve Bizans devrine ait kazı çalışmaları sonucu bulunan eserleri sergilemektedir. Ayrıca müzenin bahçesinde Herakles, İmparator Hadrion tipi kolossal(büyük) heykeller, İon, korinth tipi sütun başlıkları, üzerleri yazıtlı veya kabartmalı ve bölgenin tipik eserleri arasında olan “Kapı Tipi Mezar Stelleri”, pişmiş toprak lahidler ve çeşitli mimari eserler sergilenmektedir.

Zafer Müzesi (Başkomutan Tarihi Milli Park Müdürlüğü)

1913-1914 yıllarında yapılmıştır. Zemin katta 10 oda, 1 toplantı salonu ve sahnesi, üst katta 9 oda ve sergi salonu vardır. Başkomutan Meydan Muharebesinin planlandığı ve taarruz emrinin verildiği yerdir. Zafer Müzesinde, Başkomutan savaşı ile ilgili bilgi verilmesinin yanında, Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, Batı Cephesi Komutanı İsmet İnönü Paşa, Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak Paşa ve Batı Cephesi Harekat Şube Müdürü Tevfik Bıyıkoğlu anısına, kaldıkları odalar düzenlenmiştir.

Zafer Müzesi Hafta içi mesai saatleri içerisinde gezilebilir.

Sultan Divani Mevlevihanesi

Anadolu’da kurulan ilk mevlevîhânelerdendir. Kuruluşu 13. yüzyıla kadar dayanır. Tarih boyunca birçok önemli icraata merkez olmuş Afyonkarahisar Mevlevîhânesi, Konya Mevlevîhânesinden sonra en önemli mevlevîhânedir. Bu özelliği bütün bilim adamları tarafından tescillenmiş olan Afyonkarahisar Mevlevîhânesi, özellikle 16. yüzyılda Hz. Mevlânâ’nın yedinci kuşak torunlarından Sultan Dîvânî zamanında mevlevîlik açısından çok önemli bir merkez olmuştur. Ayrıca “40 Hatimli ŞifalıAşûre”geleneği ilk defa Sultan Dîvânî zamanında Afyonkarahisar Mevlevîhânesi’nde  başlamış vebirçok mevlevîhâneye buradan yayılmıştır. (Günümüzde bu geleneği devam ettiren tek mevlevîhânedir)

Bolvadin Belediye Müzesi

Afyonkarahisar’ın Bolvadin ilçesinde yer alan hem arkeolojik, hem etnografik eserlerin sergilendiği belediyeye ait karma birmüzedir.

687 m² kapalı, 232 m² açık alan sahip iki katlı müze binası, belediye sineması (Işık Sineması) olarak yapılmış, daha sonra belediye kültür merkezi olarak kullanılmış ve nihayet 1987yılında belediye tarafından alınan kararla müze haline getirilmiştir. Binanın müzeye dönüştürülmesinin ardından o zamana kadar Bolvadin Lisesi’nin bahçesinde ve Alkoloid Fabrikası’nda toplanan arkeolojik eserler müzeye getirilmiş ve müze koleksiyonunun temelini oluşturmuştur.

Afyonkarahisar Frig Vadisi

M.Ö. 3000-2000 yıllarını kapsayan Eski Tunç döneminden başlayarak günümüze kadar hüküm süren uygarlıklar içerisinde Frigler ayrı ve özgün bir yere sahiptir. Hititlerin M.Ö. 1700’den başlayarak 500 yıl süren egemenliklerinin ardından M.Ö. 1200 yıllarında parçalandıkları sırada, Anadolu’ya batıdan gelen ve sonradan adlarına Frig denilen bir kavim göçü başlamıştır. Bu göçler sırasında Anadolu, 400 yıl süren karanlık bir dönemin ardından M.Ö. 8. yüzyılın II. yarısında (M.Ö. 750) Friglerin siyasi üstünlük elde etmeleri ile aydınlanmış ve Frigler efsanevi kralları Midas döneminde güçlü bir devlet konumuna gelmişlerdir. Afyonkarahisar bölgesi de Friglerle bu dönemde tanışmış olmalıdır.

Afyonkarahisar Örenyerleri

Afyonkarahisar/İhsaniye İlçesi Ayazini Kasabası Örenyeri (Metropolis):

Afyonkarahisar-Eskişehir karayolunun 27.km.den sağa doğru 4,7 km. daha gidilerek ulaşılan Ayazini kasabasının Frigler döneminden beri yerleşim yeri olarak kullanıldığı bilinmektedir. Roma ve Bizans dönemlerine ait aile ve tek kişilik kaya mezar odaları, Bizans dönemine ait kiliseler ve kaya yerleşimleri arazinin bu tür bir yerleşime elverişli olması nedeniyle oyularak yapılmış eserleridir.

Dinar Örenyeri(Geleneia-Apameia):

Afyonkarahisar-Denizli karayolunun 90.km.sin de Dinar ilçesindedir.Kuruluşu kesin olarak bilinmemekle birlikte Truva savaşına katılan Ahiya Prenslerinden Geleneios’un savaş sonrasında İç Anadolu’ya

gelerek yerleşmesiyle kurulmuş ve bu nedenle GELENEİA adını almıştır. Şehir daha sonraları M.Ö. 6. Yüzyıldan itibaren önemli bir merkez olmuştur.Daha sonraları klasik, Hellenistik ve Roma dönemlerinde daha gelişerek şehir bugünkü yerleşim yerine doğru inmiş ve APAMEİA adını almıştır. Anıtsal yapıtlardan olan stadyum ve tiyatro kısmen özelliğini koruyarak kalmıştır.

Emirdağ/Hisarköy Örenyeri (Amorium):

Synnadik (Santral Frigya) ilinin bir ilçesidir. Amorium şehri, Emirdağ ilçesinin 12 km. doğusundaki Hisarköyü toprağındadır. Amorium şehri geniş bir ilçenin pazarı, ekin ve ticaret merkezi idi. Batıdan Dokimya’dan, doğudan Flomelyum (Akşehir) ve kuzeyden Dorileum (Eskişehir) den gelen üç yolun kavşağındadır.

İhsaniye Döğer Örenyeri :

İhsaniye ilçesine 12 km. uzaklıktaki Döğer kasabası Frigler döneminden beri yerleşim yeri olarak kullanılmıştır. Aslankaya, Kapıkaya I ve II, Tanrıça Kybele adına yapılmış açık hava tapınağı özelliğinde M.Ö.7.Yüzyılda yapılmış kaya anıtları ile Asar ve Eski Döğer’de Frig yerleşim yerleri vardır. Roma ve Bizans dönemine ait kaya yerleşim ve mezar odaları ile kiliseler çevrede oldukça çok görülmektedir. Suluin, Memeç, Alacaasma, Urumkuş I ve II (Karamusa), Nallıhan ve Kırkmer- diven kayalıkları belli başlı olanlardır. Haftanın 7 günü açık olup, giriş ücretsizdir

İhsaniye/Kayıhan Kasabası Göynüş Vadisi:

Afyonkarahisar-Eskişehir karayolunun 32.km.de 1,5 km. sola dönülerek ulaşılan bir vadi içinde Göynüş Kalesi, Aslantaş ve Yılantaş üzerinde aslan kabartmaları bulunan mezar odaları olup, Maltaş Kübele açık hava tapınağıdır. Haftanın 7 günü açık olup, giriş ücretsizdir

İscehisar/Sarıçayır(Selimiye) Kayalıkları:

İscehisar ilçesine bağlı Sarıçayır köyünün çevresinde bulunan kayalıklarda Bizans döneminde yapılan kayaya oyma aile ve tek mezar odaları, mezar tekneleri ve barınaklar yapılmıştır. Yüzeyi kabartma ve bezemelerle süslenmiş, kimlere ait olduklarını belirten kırmızı boyayla yazılar yazılmıştır. .

İscehisar/Kırkinler ve Seydiler Kalesi:

İscehisar ilçesi, Seydiler köyü içinde bulunan kale ile Afyonkarahisar-Ankara karayolunun 32.km. de bulunan Kırkinler kayalığı; Bizans çağında yapılmış, yerleşim yeri, kilise, şapel ve mezar olarak kullanılmış kaya kütleleri vardır. Kırkinler kayalığının, Frig döneminde de kullanıldığı kaya üstündeki izlerden anlaşılmaktadır. Haftanın 7 günü açık olup, giriş ücretsizdir

Şuhut/Bininler Kayalığı:

Şuhut’un 6 km. batısında bulunan Senir köyü yakınlarında bir kayalık olup, kayalar iki ve üç katlı tek veya çok odalı olarak oyulmuş, altları hayvan üniteleri ve insanların barınma yerleri olan bir yerleşim yeridir. Bizans yerleşimi olan bu kayalığın alt eteğinde yine Bizans kilisesi ve manastır yapı kalıntıları bulunmaktadır. Ayrıca Geç Roma Dönemi kapaklı kayaya oyulma mezar tekneleri vardır. Haftanın 7 günü açık olup, giriş ücretsizdir.

Bolvadin/Kemerkaya Yedi Kapı Kaya Yerleşim ve Öreni:

Bolvadin-Emirdağ Kara yolu üzerinde, Bolvadin Kemerkaya Kasabasının 3 km. kuzeyinde karayolunun 1 km. doğusunda yer almaktadır.1997 tarihinden itibaren Afyonkarahisar Arkeoloji Müze Müdürlüğü tarafından kurtarma kazısı yapılmaktadır.

Çalışmalar sırasında askeri garnizon veya idari binalar olabileceği tahmin edilen kayaya oyma kompleks yapı grubu ile halkın sığınak olarak kullandıkları yer altı kentinin bir bölümü ortaya çıkarılmıştır. Geç Roma ve Erken Bizans dönemine tarihlenen yerleşimdeki çalışmalar devam etmektedir.

Afyonkarahisar Kaleleri

Afyonkarahisar Kalesi:

Volkanik bir kaya kütlesi olan ve 226 m yükseklikteki kale, M.Ö.1350 yıllarında Hitit İmparatoru II.Murşil zamanında, Arzava seferinde müstahkem mevkii olarak kullanılmış ve Hapanuva adını almıştır. Daha sonra Bizans ve Selçuklular zamanında da önemli çarpışmalara sahne olmuştur. Kale zirvesinde M.Ö.1200-700 tarihleri arasında Anadolu’da yaşamış olan Frigler dönemine ait kültür izlerine rastlanmakta olup, Ana Tanrıça Kübele’ye adanmış birçok tapınma yerleri ile 4 adet büyük sarnıç (su çukurları) bulunmaktadır. Surları Seçuklu Sultanı Alâaddin Keykubat zamanında kale dizdarı olan mimar Bedrettin Gevhertaş tarafından 1235 yılında onarılmış, ayrıca kaleye küçük bir mescit ile yanına saray yaptırılmıştır. 1573’te Osmanlı Sultanı II.Selim’in emri ile Mahmut Bey tarafından burçları, sarnıçları ve kulesi tekrar onarılmıştır.

Sandıklı Kalesi:

Germiyan Sultanı I.Yakup Bey tarafından yaptırılmıştır. Eski Tunç Çağından beri yerleşim yeri olan höyük üzerine sur ile çevrilmiş küçük bir kale olup, şimdi yalnız 8-10 metrelik sur duvarı parçası kalmıştır.

Avdalas Kalesi:
Afyonkarahisar-Gazlıgöl Kaplıcasından 10 km uzaklıktaki Ayazin köyündedir. Tüf kayaya oyulmuş çok katlı ve çok odalı sarnıçlı bir kaya kütlesi olup, yerleşim yeri olarak kullanılmıştır.

Bayramaliler Kalesi:

İhsaniye ilçesinin Döğer kasabası ile Bayramaliler köyü arasındadır. Sarıcaova köyü yolu üzerinde bulunmaktadır. Bizans döneminde Leonto Kefal adlı bir yerleşim yeridir.

Afyonkarahisar Camileri

Ulu Cami: Afyon şehir merkezi Çavuşbaş Mahallesindedir. Ziyaret saatleri sadece namaz  vakitlerinin hemen öncesi ve sonrasıdır. Camiikebir Caddesi’ndedir. Selçuklu Veziri Sahip Ata Fahrettin Ali’nin oğlu Afyon Sancak Beyi Nasredüddin Hasan tarafından 1273 yılında yaptırılmıştır. Minberi, Emirhaç Bey, süslemeleri ise Nakkaş Mahmut Oğlu Hacı Murat tarafından yapılmıştır. Doğu, kuzey ve batı yönlerinde üç kapısı vardır, minaresi tuğladandır ve 40 ahşap sütun ve başlık üzerine oturtulmuş, düz toprak damlıdır. 1341’de onarılmıştır.

İmaret Camii: Afyon şehir merkezi Kurtuluş caddesindedir. Gündüzleri istenilen saatte ziyaret etmek mümkündür. 1472 yıllarında Fatih Sultan Mehmet’in vezirlerinden Gedik Ahmet Paşa tarafından Mimar Ayas Ağa’ya yaptırıldığı bilinmektedir ve Osmanlı döneminin en güzel eserlerinden biridir. Üzeri altı sütun üzerine sivri kemerli sekizgen kasnaklı bir kubbeyle örtülüdür. 1795’te onarımı yapılmıştır.

Mısri Camii: Mısri mahallesinde Hacı Eyüp Mısri sokağındadır. Gündüzleri istenilen saatte ziyaret etmek mümkündür. Akşemseddin’in halifelerinden Abdurrahim Karahisari adına Şahkancioğlu Evliya Kasım

Paşa tarafından 1466 yılında yaptırılmıştır. Tek kubbeli mescit biçimindeyken, sonradan etrafı açık dört kubbeli cemaat bölgesi eklenerek camiye dönüştürülmüştür.

Ot Pazarı Camii: Tuzpazarı Caddesi’nde, sebze hali (bugünkü Belediye Çarşısı) bitişiğindedir. 1590’da Tellalzade Süleyman Çavuş yaptırmış, yıkılan minaresi 1958’de yenilenmiştir. Kesme taş ve kare planlı tek kubbelidir. Kuzeyde camla kaplı olan son cemaat yeri sonradan eklenmiş olup, üç sivri kemer üzerine üç kubbeyle örtülmüştür. Minaresi tek şerefelidir. Mihrabı sonradan yapılmış ve beyaz mermerle kaplıdır.

Yeni Cami: Çarşı içindedir. 1711 yılında Abdi Çavuş tarafından yaptırılmıştır. 1839 yılında onarılmış ve Yeni Cami adını almıştır. Medresesi günümüzde

ilköğretim okulu olarak kullanılmaktadır.

Mevlevi (Türbe) Camii: Sultan Veled’le başlayan Mevlevilik, burada Sultan Divani ile doruğa ulaşmış ve buradan dünyaya yayılmıştır. Bugünkü camii 1844’de Abdülmecit tarafından camii ve dergah olarak yaptırılmış, 1905’de II. Abdülhamit zamanında da büyük onarım geçirmiştir. Camii içinde Sultan Divani ve diğer Mevlevî şeyhlerinin mezarları bulunduğu için Türbe Camii de denilmektedir.

Sandıklı Ulu Camii: Sandıklı ilçe merkezinde, çarşı içinde önce mescit iken sonradan camiye dönüştürülmüştür. Cami, Bahaddin Ömer Bin Alaaddin tarafından Mimar Aydemir’e 1379 yılında yaptırılmıştır. Kare planlı tek kubbeli minareli bir yapıdır. Daha sonra da son cemaat yeri eklenmiştir.

Sinan Paşa Camii: Sincanlı ilçesindedir. 1525 yılında Lala Sinan Paşa tarafından yaptırılmıştır. Bahçesinde Lala Sinan Paşa türbesi vardır.

Rüstem Paşa Camii: Bolvadin ilçesindedir. Sadrazam Rüstem Paşa 1500-1560 yıllarında Mimar Sinan’a yaptırmıştır.

Afyonkarahisar Kiliseleri

Ayazini Kilisesi:

İhsaniye ilçesi, Ayazini kasabası girişinde yol kenarında tüf sarp kayalık içinde, kayaya oyulmuş bir kilisedir. Kilise yapısının özelliği dış cephe olarak kaya yüzeyine oyulmuş apsisli ve kubbeli olmasıdır. Çevresine bitişik kaya odalarıyla birlikte 1000’li yıllarda yapılmış manastır yapısıdır.

Ağın Kaya Kilisesi :

İscehisar ilçesi, Olukpınar köyü, Ağın Dağı mevkiinde tüf sarp kayalık yüzeyine oyulmuş kaya kilisesidir. Çevresine bitişik kaya odalarıyla birlikte 8.-10. Yüzyıllar araında yapılmış manastır yapısıdır.

Memeç Kaya Kilisesi : İhsaniye ilçesi, Döğer kasabasının 4 km. kadar güneydoğusunda Emre Gölü yolu üzerinde, tüf sarp kayalık yüzey ortasına oyulmuş kilisedir. Kilisenin ön bölümünün dış duvarı yıkılmış ve açık olarak görülmektedir. Çevresine bitişik kaya odalarıyla birlikte 8.-10. Yüzyıllar arasında yapılmış manastır yapısıdır.

Eğerli Kaya Kilisesi:

Bayat ilçe merkezi ile İscehisar ilçesinin Doğlat köyü arasında, Eyerli Dağı’nın batı yamaçlarındadır. Afyon ilinde bulunan kaya kiliselerinin içinde en sağlam ve eksiksiz olanıdır. Kilise içinde kiremit renkli kök boya ile işlenmiş desenler vardır.

Böcü İnleri Kilisesi : İhsaniye ilçesi, Kıyır köyünde tüf sarp kayalık yüzeylere oyulmuş aralıkl ıüç kilise bulunmaktadır. Kiliseler tonoz yapılıdır. Çevresindeki kaya odalarıyla birlikte 8.-10.yüzyıllar arasında yapılmış manastır yapısıdır.

Yedikapılar Manastırı : Bolvadin ilçesi, Kemerkaya kasabası, Yedikapılar mevkiinde, devlet karayolu yakınında tüf sarp kayalık yüzeye oyulmuş, birbirine bitişik tonoz tavanlı lkilise ve odalardan oluşan, 8.-10.yüzyıllar arasında yapılmış manastır yapısıdır.

Afyonkarahisar Çarşıları

Taşhan:

Afyonkarahisar şehir merkezinde bulunan Taşhan 17. yüzyıl ortalarında Kadı Abdullah Efendi tarafından yaptırılmıştır. İki kat olarak yaptırılan taşhan moloz taştan kargir olarak ve sıralı taşlar arasında tuğla da kullanılarak yapılmıştır. Tüm odaları üstü açık avluya bakmaktadır.

Bedesten:

Tarihi Bedesten Çarşısı binası 1914 tarihinde, Hacı Bekir Tiryaki tarafından Fransız mimara ve Ermeni bir ustaya yaptırılan Bedesten Genç Dönem Osmanlı yapılarındandır.

Afyonkarahisar Çeşmeleri

Cılkoğlu Çeşmesi: Bolvadin ilçesinde bulunan çeşme, 1871 yılında Cılkzâde Hacı Süleyman Ahmet tarafından yaptırılmıştır. Önceleri üzeri kara örtü iken 2. Dünya Savaşı sırasında bugünkü duruma getirilmiştir. Kütahya çini örneklerinden olan panolarda “Maşallah” ve “Yâ Hâfız” yazılıdır.

Şıhlar Çeşmesi: Bolvadin merkezindeki Üğılönü Mahallesinde, H.1163 yılında, Karahisarlı Paşazade Hacı Mustafa tarafından yaptırılan üzeri bitkisel süslemeli, yuvarlak kemerli, yazıtı olan bir çeşmedir.

Hodalı Çeşmesi:Afyon merkezinde eski mahallelerde bulunan bir Osmanlı çeşmesidir. Kesme taş kaplamalı olup üzeri ahşap saçaklıdır. Kemer yüzeyi içindeki yazıt, Selçuklu Sultanlarından II. İzzeddin Keyhusrev oğlu Keykavus dönemine ait Şemseddin Ömer tarafından yaptırılan bir konak yazıtıdır.(H.648, M.1250)

Aliçavuş Çeşmesi: Sandıklı merkezinde Hisar mahallesinde Çavuş camiine bitişik bulunan bir Osmanlı çeşmesidir. Kesme taş kaplamalı olup her iki kemer ayağındaki mermer yazıtlar, Sandıklı kalesinin Germiyanoğlu I.Yakup tarafından bugün Hisar denilen höyük üzerine kale yapıldığını gösteren kale yapım yazıtlarıdır. Çeşme 19. Yüzyılda yapılmıştır ve yapım yazıtı, kemer iç yüzeyine yerleştirilmiştir.

Halime Kadın(Cevizaltı) Çeşmesi:

Afyon merkez Kahil mahallesindeki Gedik Ahmet Paşa(İmaret) külliyesinin Kurtuluş caddesi köşesinde, kesme taştan yapılma kemerli yüzeyli bir Osmanlı çeşmesidir. H.1178(M.1764) yılında Halime kadın tarafından yaptırıldığı kemer içindeki yazıttan öğrenilmiştir.

Taşpınar Çeşmesi: Afyon-merkez Taşpınar Mahallesinde mesirelik yerinde bulunan bir çeşmedir. Çeşme ve çamaşırlık biraradadır. H.1214/M.1800 yılında Mehmet Çelebi tarafından tamir edilen çeşme cephesinde, İslâmi mezar taşı ile Bizans Mimarisi parçaları süs olarak kullanılmıştır.

Olucak Çeşmesi: Afyon-merkez Olucak Mahallesindeki mesirelik yerinde bulunan bir çeşmedir. Dilimli kemerli, yazıtlı, selvi ve geometriksel bitki süsüleme cephelidir. H.1214/M.1794 yılında Turşan Hacı Ali tarafından yaptırılmıştır.

Sultandağı Laleli Çeşmesi: Sultandağı ilçe merkezinde kervansarayın yanında, hafif sivri kemerli, iki lüleli bir çeşmedir. Yazıtı yoktur ve ne zaman yapıldığı bilinmemektedir.

Burmalı Çeşme: Merkez Çakırköyü’nde bulunan geç Roma döremine ait üzerinde meduza, nike ve kadın-erkek büstleri kabartma olarak yapılmış bir lahit teknesinden oluşmuş, dört sütunlu ve bakır kaplamalı çatı ile örtülmüş olarak 1986 yılında T.M.O tarafından restore edilmiştir.

Aliağa Çeşmesi: Afyon şehir merkezinde Çavuşbaş Mahallesi fırın sokak üzerindeki çeşme kesme taşlarla Çavuşoğlu mahallesi sakinlerince R.1322-1324(M.1906) tarihinde yapılmıştır.

Afyonkarahisar Anıtları ve Şehitlikleri

Kocatepe Anıtı

Kocatepe, Anadolu’nun ve Türk Ulusu’nun kurtuluşunu sağlayan Büyük Taarruz’un 26 Ağustos 1922 tarihinde Başkomutan Mustafa Kemal tarafından başlatıldığı, sevk ve idare edildiği yerdir. Coğrafi yapısı itibariyle, Afyon ve Sincanlı ovalarına hakim bir tepedir. Afyonkarahisar’ın merkez ilçesine bağlı Büyük Kalecik kasabası sınırları içinde ve 1.874 rakımlı bir tepedir. Büyük Kalecik kasabasından 8 km. daha yukarıda olup Afyonkarahisar’a 20 km. uzaklıktadır.

Kocatepe Anıtı: Şehir merkezinde Örnekevler mahallesinde bulunmaktadır. 1970 yılında yaptırılmıştır. Sürekli açık olup giriş ücretsizdir.

Büyük Taarruz Şehitliği ve Başkomutan Mustafa Kemal Anıtı

26 Ağustos 1922 sabahı Afyon Kocatepe’de başlayıp 9 Eylül 1922 günü İzmir’de sona eren, Türk vatanını Yunan işgalinden kurtaran Büyük Taarruz’da şehit düşen subay ve Mehmetçiklerin aziz hâtıralarını yaşatmak amacıyla İzmir-Afyon-Antalya karayolu kavşağındaki tepe üzerinde yaptırılmıştır.

Zafer (UTKU) Anıtı

Afyonkarahisar ‘da, kentin Yunan işgalinden kurtarılışı ve Büyük Taaruz anısına dikilen zafer anıtıdır. Ünlü heykelci Heinrich Krippel tarafından 1934-1936 yılları arasında yapılmış ve 24 Mart 1936 günü döneminbaşbakanıİsmet İnönü tarafından açılmıştır.

Afyonkarahisar Hava Şehitliği

Afyonkarahisar Asrî Mezarlık içerisinde olan şehitlik, mezarlıkla birlikte 1933-1936 yıllarında yapılmıştır. Buraya Millî Mücâdele’de ve daha sonra şehit olanlar gömülmüşlerdir. Millî Mücâdele sırasında,24 Temmuz 1922 sabahı Akşehir karargahından havalanarak Afyonkarahisar’ın güneyinde keşif uçuşu yapan, Hava Üsteğmen Pilot Cemaleddin ve Hava Astsubayı Reşit Bahaeddin iki Yunan uçağının saldırısına uğramış, hava çarpışmasında Yunan uçakları düşürülmüştür. Ancak bu arada Türk uçağının cephanesi kalmamıştır. Takviye gelen iki Yunan uçağının saldırısı sonucunda Gazlıgöl civarında düşerek şehit olmuşlardır.

Giresunlular Alay Şehitliği

Şehitlik, İscehisar-Doğanlar Köyü’nde, Dede Sivrisi Tepesi’nin 1,5 km. kuzey-batısında olup içerisinde 14 şehit mezarı bulunmaktadır. Bu şehitlik, şehitlerin silah arkadaşlarından Giresunlu Hacı Ahmet Halis Asal (R.1318- M.1977) tarafından 1967 yılında yaptırılmıştır.

Anıtkaya Şehitliği

Afyonkarahisar Anıtkaya Kasabası’nda olan şehitlik, 13. Alay şehitleri adına yapılmıştır. Burada 12 subay ve 6 er gömülüdür. 1972 yılında bu günkü haliyle yapılmıştır.

Şuhut Şehitliği

Afyonkarahisar’ın Şuhut İlçesi merkezinde olan şehitlikte Millî Mücâdele’de şehit olanlardan bir kısmı bulunmaktadır. 26 Ağustos 1922 tarihinde başlayan Kurtuluş Savaşı’nda Şuhut bölgesinde cephe gerisi seyyar hastahanesi ilçedeki Büyük Camide kurulmuştur. Bu geçici hastahanede ve cephede ölenler önce Demirciler Çarşısı civarındaki mezarlığa gömülmüşler, daha sonra şimdiki şehitliğe topluca nakil edilmişlerdir.

Yıldırım Kemal Şehitliği

Yıldırım Kemal Şehitliği, Afyonkarahisar Sincanlı İlçesi’ne bağlı, eski adı Küçükköy iken Yıldırım ismini alan köyde Tren İstasyonu bitişiğine yapılmıştır. Yıldırım Kemal (Konya’da hastahaneden kaçarak Fahrettin Altay Paşa’nın bulunduğu cepheye gelmiş, paşa onu İkinci Tümen’e göndermiş, bu arada Küçükköy’de muharebe etmekte olan İkinci Alaya katılmıştır.

Çiğiltepe Şehitliği
Sinanpaşa İlçesinin Çiğiltepe Mevkiinde bulunan bu Şehitlik, Yunanlıların elinde bulunan ve alınması Başkomutan Mustafa Kemal tarafından emredilen Çiğiltepe’yi bildirdiği zaman dilimi içinde alamadığı için görev sorumluluğu ile canına kıyan Albay Reşat Çiğiltepe’nin aziz hatırasını yaşatmak için yapılmıştır.

Yüzbaşı Agâh Efendi (Kurtkaya) Şehitliği

Şehitlik, Afyonkarahisar-Büyük Kalecik Kasabası’nda Kocatepe’ye tek geçit olan Kurtkaya mevkiindedir. 26 Ağustos 1972 yılında Yüzbaşı Agâh ve diğer şehitlerin anısına sembolik olarak yapılmıştır.

Afyonkarahisar Kervansarayları

İshaklı (Sahipata) Kervansarayı: Sultandağı ilçesinin İshaklı bölgesindedir. 1249 yılında II. İzzettin Keykavus’un vezirlerinden Sahipata Fahrettin Ali tarafından yaptırılmıştır. Kesme taştan yapılan kervansarayın avlusunun etrafında odalar ve ortasında köşk mescidi bulunmaktadır.

Döğer Kervansarayı: İhsaniye ilçesinin Döğer beldesindedir. 1434 yılında II. Murat tarafından yaptırılmıştır. Alt katında ahır, üst katında ise yolcu konaklama odaları bulunmaktadır.

Çay Kervansarayı: Çay ilçesinde bulunan yapı Selçuklu dönemi taş mimarisi örneklerindendir. Avlulu ve kapalı kervansaray tiplerindendir. Avlusu tahrip olmuş, yalnızca kışlık kapalı kısmı ayakta kalmıştır. Merkezde dört fil ayağı ve çevresinde on iki ayak üzerinde tonoz örtülü ışıklıklı, kale görünümlü, kâgir bir yapıdır.

Eğret Kervansarayı: Anıtkaya kasabasındadır. Selçuklu ve Osmanlı kervansaraylarına benzememektedir. Germiyanoğulları dönemi yapıtı olduğu tahmin edilmektedir.

Afyonkarahisar Mezarları ve Tapınakları

Göynüş Vadisi Açık Hava Tapınağı: İhsaniye İlçesi Kayıhan Mahallesinde, Afyon-Eskişehir karayolunun 32.km.de 1,5 km. sola dönülerek ulaşılan bir vadi içinde olan Göynüş Kalesi, Aslantaş ve Yılantaş üzerinde aslan kabartmaları bulunan mezar odaları olup, Maltaş Kybele Açık Hava Tapınağıdır.

Sarıçayır(İscehisar) Kaya Mezarları: İscehisar ilçesine bağlı Sarıçayır köyünün çevresinde bulunan kayalıklarda Bizans Dönemi’nde kayaya oyma aile ve tek mezar odaları, mezarlar ve barınaklar yapılmıştır.

Şuhut – Bininler Kayalığı: Şuhut’un 6 km. batısında bulunan Senir köyü yakınlarında bir kayalık olup, hayvan üniteleri ve insanların barınma yerleri olan bir yerleşim yeridir. Bizans yerleşimi olan bu kayalığın alt eteğinde yine Bizans kilisesi ve manastır yapı kalıntıları bulunmaktadır. Ayrıca Geç Roma Dönemi kapaklı kayaya oyulmuş mezarlar vardır.

Afyonkarahisar İpek Yolu

Bolvadin/Kırkgöz Köprüsü:

Bolvadin ilçesinde, Eber Gölü’ne akan Akarçay üzerindedir. Köprü kuzey ve güney olmak üzere iki bölümden oluşur. Güney bölümü Bizans İmparatoru I.Manuel Kommen tarafından yaptırılmıştır. Mermer ve yontulmuş bazalt taştan yapılmıştır.

Afyonkarahisar Antik Kentler

SYNNADA: Yerleşim yeri Şuhut ilçe merkezindedir. Geçmişi ET.Ç.’na kadar uzanmaktadır. Hellen, Roma ve Bizans dönemlerinde Merkezi Frigyanın başkenti olmuş büyük bir kenttir.

APAMEIA: Bügünkü Dinar ilçesinde bir kent. Kentin daha önceki adı ise Keleneia’ dır. Pers, Hellen ve Roma dönemlerinde kent, Batı Anadolu’nun satraplık merkezi olmuştur. Dönemin Ephesus’la birlikte ikinci büyük kentidir.

DOCIMEIUM:İscehisar ilçe merkezinde, Hellenistik dönemde Makedonyalılar tarafından kurulmuş bir kenttir. Roma döneminde yarı özerk konumuyla imparator adına bronz kent sikkeleri bastırmıştır

AMORİUM: Emirdağ’a bağlı Hisarköy’de bir kent. Geçmişi E.T.Ç.’na kadar uzanmaktadır. Hititlerin döneminde bu kent Aura diye adlandırılmıştır. Amorium ise kentin Klasik çağdaki adıdır. Hellenistik dönemde tam, Roma döneminde ise yarı özerk olan kent lmparator adına bronz sikkeler bastırmıştır Bizans döneminde önemi artmış, Istanbul’dan sonra ikinci büyük kent konumuna yükselmiştir.

BEUDUS VETUS (PALAEOBEUDUS):Bu kentin yerleşim yerinin Bolvadin ilçesi yakınlarındaki Bolvadin-Çobanlar karayolu üzerinde ki halkın Dura yeri olarak adlandırdığı bölge olduğu sanılmaktadır. Hadrianus’un kenti ziyareti sırasında, bronzdan kent sikkesi bastırılmıştır.

JULİA (İPSOS) :Yeri kesin belirlenememiş ise de Çay ile Bolvadin yörelerinde M.O. 301 yılında yapılan ipsos meydan savaşıyla önem kazanmış bir kenttir Roma döneminde julia adını almış; yarı özerk konumuyla, imparator adına bronz kent sikkeleri bastırmıştır.

PENTAPOLİS KENTLERİ

BRUZUS: Sandıklı ilçesi Karasandıklı köyünde kurulan kent Pentopolis olarak adlandırılan beş kentten birisidir ve kentlerin kuzeyinde yeralmaktadır. Roma döneminde yarı özerk konumuyla imparator adına ve Ocoklei ile ortak bronz sikkeleri bastırmıştır.

EUCARPEIA: Sandıklı ilçesi Emirhisar köyünde kurulan Pentapalis kentlerinden biridir. Roma döneminde yarı özerk konumuyla, imparator adına bronz kent sikkeleri bastırmıştır.

HİEROPOLİS:Sandıklı ilçesi, Koçhisar köyünde kurulan Pentapolis adlı kentlerinden biridir. Aynı zamanda Phrygia Salutaris (Şifalı Frigya)’nın merkezidir. “Kutsal Kent” olarak adlandırılmıştır.

OTRUS:Hocalar ilçesi Yanıkören köyünde kurulmuş Pentapolis kentlerinden biridir. Roma döneminde yarı özerk konumuyla, imparator adına bronz kent sikkeleri bastırmıştır.

STECTORiUM:Sandıklı ilçesi Menteş kasabasında kurulan Pentapolis kentlerinden biridir. Burada Roma döneminde yarı özerk konumuyla, imparator adına bronz kent sikkeleri bastırılmıştır.

DIOCLEIA: Kent yerleşim yerinin Hocalar ilçesi Ahurhisar kasabasında olduğu sanılmaktadır. Roma İmparatoru Elagabalus (M.Antonius) ‘un kenti ziyareti anısına bronz kent sikkesi bastırmıştır.

SIB1DUNDA:Şuhut ilçesi Atlıhisar kasabasında kurulan bir kenttir. Burada, Roma döneminde imparator adına bronz kentsikkeleri bastırılmıştır.

OCOCLIA:Şuhut ilçesi Karacaören köyünde bir kenttir. Roma döneminde yarı özerk konumuyla, imparator adına ve Bruzus kentiyle ortaklaşa bronz kent sikkeleri bastırmıştır.

LYSİAS:Şuhut ilçesi Arızlı köyünde bir kenttir. Roma döneminde yarı özerk konumuyla, imparator adına bronz kent sikkeleri bastırmıştır.

METROPOLİS:Dinar ilçesi Tatarlı kasabasında kurulmuş, bir kenttir; Campus Metropolitanus veya Frig Metropolisi adıyla bilinir. Roma döneminde yarı özerk konumuyla, imparator adına ve Sardes kentiyle ortaklaşa bronz kent sikkeleri bastırmıştır.

CİDYESSUS : Sincanlı ilçesi Küçükhöyük kasabasında höyük mevkiindedir. Burada döneminde imparator adına bronz kent sikkeleri bastırılmıştır.

PRYMNESSUS:Merkez ilçe Sülün köyünde Frigler tarafından kurulmuş büyük kentlerdendir. Hellen döneminde özerk, Roma döneminde yarı özerk konumuyla, imparator adına bronz kent sikkeleri bastırmıştır. Afyon Arkeoloji Müzesinde bulunan devasa boyutlu Herkül Heykelinin bulunduğu antik kenttir. Kazı çalışması yapılmamıştır.

SANAUS:Dazkırı ilçesi Sarıkavak köyünde kurulan bir kenttir. Burada M.Ö. 2. veya l.yy.’a ait olduğu tahmin edilen tek bir bronz kent sikkesi bastırılmıştır.

Afyonkarahisar Arkeoloji Alanları

Afyon/İhsaniye İlçesi Ayazini Kasabası Örenyeri (Metropolis):

Afyon-Eskişehir karayolunun 27.km.den sağa doğru 4,7 km. daha gidilerek ulaşılan Ayazini kasabasının Frigler döneminden beri yerleşim yeri olarak kullanıldığı bilinmektedir. Roma ve Bizans dönemlerine ait aile ve tek kişilik kaya mezar odaları, Bizans dönemine ait kiliseler ve kaya yerleşimleri arazinin bu tür bir yerleşime elverişli olması nedeniyle oyularak yapılmış eserleridir.

Aslanlı mezar odaları, sütunlu mezar odaları ile kayaya dış ve iç mimari görünümlü olarak oyulmuş kilise ve şapeller bulunmaktadır.

Dinar Örenyeri(Geleneia-Apameia):

Afyon-Denizli karayolunun 90.km.sin de Dinar ilçesindedir.Kuruluşu kesin olarak bilinmemekle birlikte Truva savaşına katılan Ahiya Prenslerinden Geleneios’un savaş sonrasında İç Anadolu’ya gelerek yerleşmesiyle kurulmuş ve bu nedenle GELENEİA adını almıştır. Şehir daha sonraları M.Ö. 6. Yüzyıldan itibaren önemli bir merkez olmuştur.Daha sonraları klasik, Hellenistik ve Roma dönemlerinde daha gelişerek şehir bugünkü yerleşim yerine doğru inmiş ve APAMEİA adını almıştır. Anıtsal yapıtlardan olan stadyum ve tiyatro kısmen özelliğini koruyarak kalmıştır.

Emirdağ/Hisarköy Örenyeri (Amorium):

Synnadik (Santral Frigya) ilinin bir ilçesidir. Amorium şehri, Emirdağ ilçesinin 12 km. doğusundaki Hisarköyü toprağındadır. Amorium şehri geniş bir ilçenin pazarı, ekin ve ticaret merkezi idi. Batıdan Dokimya’dan, doğudan Flomelyum (Akşehir) ve kuzeyden Dorileum (Eskişehir) den gelen üç yolun kavşağındadır.

Dinar Örenyeri(Geleneia-Apameia):

Afyon-Denizli karayolunun 90.km.sin de Dinar ilçesindedir.Kuruluşu kesin olarak bilinmemekle birlikte Truva savaşına katılan Ahiya Prenslerinden Geleneios’un savaş sonrasında İç Anadolu’ya gelerek yerleşmesiyle kurulmuş ve bu nedenle GELENEİA adını almıştır. Şehir daha sonraları M.Ö. 6. Yüzyıldan itibaren önemli bir merkez olmuştur.Daha sonraları klasik, Hellenistik ve Roma dönemlerinde daha gelişerek şehir bugünkü yerleşim yerine doğru inmiş ve APAMEİA adını almıştır. Anıtsal yapıtlardan olan stadyum ve tiyatro kısmen özelliğini koruyarak kalmıştır.

Emirdağ/Hisarköy Örenyeri (Amorium):

Synnadik (Santral Frigya) ilinin bir ilçesidir. Amorium şehri, Emirdağ ilçesinin 12 km. doğusundaki Hisarköyü toprağındadır. Amorium şehri geniş bir ilçenin pazarı, ekin ve ticaret merkezi idi.

İhsaniye Döğer Örenyeri :

İhsaniye ilçesine 12 km. uzaklıktaki Döğer kasabası Frigler döneminden beri yerleşim yeri olarak kullanılmıştır. Aslankaya, Kapıkaya I ve II, Tanrıça Kybele adına yapılmış açık hava tapınağı özelliğinde M.Ö.7.Yüzyılda yapılmış kaya anıtları ile Asar ve Eski Döğer’de Frig yerleşim yerleri vardır.

İhsaniye/Ayazin Köyü Örenyeri (Metropolis) :

Afyon-Eskişehir karayolunun 27.km.sinden sağa doğru 4,7 km. daha gidilerek ulaşılan Ayazin köyünün Frigler döneminden beri yerleşim yeri olarak kullanıldığı bilinmektedir. Roma ve Bizans dönemlerine ait aile ve tek kişilik kaya mezar odaları, Bizans dönemine ait kiliseler ve kaya yerleşimleri arazinin bu tür bir yerleşimee elverişli olması nedeniyle oyularak yapılmış eserlerdir.

İhsaniye/Kayıhan Kasabası Göynüş Vadisi:

Afyon-Eskişehir karayolunun 32.km.de 1,5 km. sola dönülerek ulaşılan bir vadi içinde Göynüş Kalesi, Aslantaş ve Yılantaş üzerinde aslan kabartmaları bulunan mezar odaları olup, Maltaş Kübele açık hava tapınağıdır.

İscehisar/Sarıçayır(Selimiye) Kayalıkları:

İscehisar ilçesine bağlı Sarıçayır köyünün çevresinde bulunan kayalıklarda Bizans döneminde yapılan kayaya oyma aile ve tek mezar odaları, mezar tekneleri ve barınaklar yapılmıştır.

İscehisar/Kırkinler ve Seydiler Kalesi:

İscehisar ilçesi, Seydiler köyü içinde bulunan kale ile Afyon-Ankara karayolunun 32.km. de bulunan Kırkinler kayalığı; Bizans çağında yapılmış, yerleşim yeri, kilise, şapel ve mezar olarak kullanılmış kaya kütleleri vardır.

Şuhut/Bininler Kayalığı:

Şuhut’un 6 km. batısında bulunan Senir köyü yakınlarında bir kayalık olup, kayalar iki ve üç katlı tek veya çok odalı olarak oyulmuş, altları hayvan üniteleri ve insanların barınma yerleri olan bir yerleşim yeridir. Bizans yerleşimi olan bu kayalığın alt eteğinde yine Bizans kilisesi ve manastır yapı kalıntıları bulunmaktadır.

Bolvadin/Kemerkaya Yedi Kapı Kaya 

Yerleşim ve Öreni:

Bolvadin-Emirdağ Kara yolu üzerinde, Bolvadin Kemerkaya Kasabasının 3 km. kuzeyinde karayolunun 1 km. doğusunda yer almaktadır.1997 tarihinden itibaren Afyon Arkeoloji Müze Müdürlüğü tarafından kurtarma kazısı yapılmaktadır.

Afyonkarahisar Mesire Yereleri

Çağlayan Parkı: Çay ilçesindedir. 28 m. yükseklikten su akmaktadır. Çağlayanın sesi ve görüntüsü sıcak yaz günlerinde serinlik vererek, hoşca vakit geçirmenizi sağlar.

Suçıkan Parkı: Dinar ilçesine 1 km. uzaklıktaki park Menderes nehrinin kaynağında bulunmaktadır.

Horan Parkı: Bolvadin ilçesinde 1 km. uzaklıktadır. Parkın girişinde üstü açık bir türbe ve şehitlik abidesi bulunan mesire yeridir.

Bal Mahmut: İzmir yolunda 15 km. uzaklıkta mesire yeridir.

Önemli Piknik Alanlarımız: Hıdırlık, Selevir, Tazlar Ormanı, Turgut Özal Parkı, Başkomutanlık Tarihi Milli Parkı, Gebeceler, Seyitgazi yolu üzerindeki Suçıkan, Mutalip bağları (Afyon’a 4 km. uzaklıktadır. Kocatepe’nin arka tarafına düşmektedir).

Afyonkarahisar Köprüleri

Bolvadin – Kırkgöz Köprüsü: Bolvadin ilçesinde, Eber Gölü’ne akan Akarçay üzerindedir. Köprü kuzey ve güney olmak üzere iki bölümden oluşur. Güney bölümü Bizans İmparatoru I. Manuel Kommen tarafından mermer ve yontulmuş bazalt taştan yaptırılmıştır. Kuzey bölümü ise, Mimar Sinan tarafından 64 göze kadar uzatılmış ve buraya bir namazgah ve kitabe ilave edilmiştir.

Altıgöz Köprüsü: Afyon’da Akarçay üzerinde iki istasyon arasında Cirit kayası eteğinde bulunan altı kemerli köprüdür. 1214 yılında Akkoyunlular tarafından yapılmış, Osmanlı devrinde tamir edilmiştir. Köprünün güneydoğu yüzünde beyaz mermer üzerine yazılmış kitabeler vardır.

İscehisar Köprüsü: Geniş açıklıklı yüksekçe hafif sivri kemerlidir. Bazalt ve devşirme mermer parçalardan yapılmıştır. Bizans dönemine ait olduğu sanılmaktadır.

Dört Göz Köprüsü: Kuzey – Güney doğrultulu dört gözlü bir yapıdır. Orta iki göz yandakilere oranla daha büyüktür. Kemerler yuvarlak olup kemer kaburgaları düzenli taştandır. Kemerler arasında yine kesme taşlardan ama düzensiz örgülüdür. Üstte ise her iki yana bir dizi taş korkuluk olarak dizilmiştir.