Hava kirleticilerin sayısının artması; temiz havayı solumayı neredeyse imkansız hale getirmiştir. Hava kirliliğinin nedenleri de ister istemez insanları endişelendirmeye başlamıştır. Havadaki kirleticiler çıplak gözle görülemediğinden, artan kirlilik seviyesinin kaynaklarının farkında değiliz. Hava kirliliğinin kaynaklarını anlamak için öncelikle hava kirliliğinin temel nedenlerini incelememiz gerekir. Günlük olarak sağlığımız üzerinde ciddi etkileri olan etkilerle birlikte 10 yaygın hava kirliliği kaynağını listeledik.
1. Fosil Yakıtların Yakılması
Hava kirliliğinin çoğu, elektrik veya ulaşım için enerji üretmek üzere kömür, petrol, benzin gibi fosil yakıtların yakılması nedeniyle meydana gelir. Yüksek seviyede karbon monoksit salınımı, ne kadar fosil yakıtın yakıldığını gösterir. Bu aynı zamanda havadaki diğer toksik kirleticileri de yayar. Doğalgaz ve fosil yakıtın yanması nedeniyle kirleticilerden kaynaklanan havanın solunması, kalbin yeterli oksijen pompalama kabiliyetini azaltarak kişinin solunum hastalığına yakalanmasına neden olur.
2. Endüstriyel Emisyon
Endüstriyel faaliyetler, hava kalitesini tahmin edebileceğimizden daha fazla etkileyen kirletici madde yayar. Nitrojen dioksit, sülfür dioksit ve karbon monoksit, mallarının üretiminde birincil enerji kaynağı olarak kömür ve odun kullanan endüstrilerden yayılan temel kirleticilerdir. Sağlığınızla ilişkili endüstriyel kirlilik etkileri, gözleriniz ve boğazınızdaki tahrişten solunum sorunlarına kadar değişebilir, hatta bazen kronik hastalığa bile yol açabilir.
3. İç Ortam Hava Kirliliği
Uçucu Organik Bileşikler (VOC) olarak da adlandırılan toksik ürünlerin kullanımı, yetersiz havalandırma, eşit olmayan sıcaklık ve nem seviyesi ister ofiste, ister okulda veya rahat evinizde olun, iç mekan hava kirliliğine neden olabilir. Evde hava kirliliği, örneğin bir odada tütün içmek veya küfle enfekte olmuş duvarı tedavi edilmeden bırakmak gibi ihmal edilen faktörler nedeniyle meydana gelebilir. Odun sobası veya alan ısıtıcılarının kullanılması, kısa sürede kişinin sağlığını doğrudan etkileyebilecek nem seviyesini artırma özelliğine sahiptir.
4. Orman Yangınları
İklim değişikliği sadece orman yangınlarını değil, aynı zamanda hava kirliliğini de artırıyor. Anız ve çiftlik kalıntılarının yakılması da orman yangınlarının önemli sebeplerindendir. Havada kimyasal gaz ve polen gibi diğer zararlı maddelerle çarpışarak duman oluşturan PM 2.5(PM2.5 bir insan saç telinin yaklaşık %3’ü büyüklüğündedir ve bir elektron mikroskopu ile tespit edilebilir. Araştırmacılar, ince partiküllerin kan damarlarında birikebileceğini, kalp ve çevresindeki kan damarlarında enflamasyona yol açabileceğini düşünmektedirler.) artışına neden olmuştur.
5. Mikrobiyal Bozunma Süreci
İmalat, kimya ve tekstil endüstrileri, çevremizi kirleten çok sayıda karbon monoksit, hidrokarbon, kimyasal ve organik bileşik salmaktadır. Bakteriler ve mantarlar, doğadaki biyojeokimyasal döngülerde temel bir rol oynarlar. Anormal çevre koşullarının temel göstergeleridir. Çevrede bulunan bu mikroorganizmaların çürümesi, oldukça toksik olan metan gazı açığa çıkarır. Metan gibi zehirli gazların solunması ölüme neden olabilir.
6. Ulaşım
Araçların, özellikle büyük şehirlerde hava kirliliğine en büyük sebep olduğu inkar edilemez. Araba benzin yaktığında, günde 10 sigara içmek kadar zararlı olan havaya kirletici maddeler yayar. Aracınız karbon monoksit, hidrokarbon, nitrojen oksit ve partikül madde yayar. Araç kirliliği atmosferde yüksek olduğunda, ozon tabakasında dumana katkıda bulunan ve çeşitli sağlık sorunlarına neden olan bir delik oluşturur.
7. Açık Havada Atık Yakmak
Açık çöp yakmak, sağlığınıza ve çevreye sanıldığından çok daha zararlıdır. Çöp atıklarının açıkta yakılmasına maruz kalma; kanser, karaciğer sorunları, bağışıklık sistemi bozukluğu, üreme fonksiyonları dahil olmak üzere ciddi sağlık riski oluşturabilir; aynı zamanda gelişen sinir sistemini de etkileyebilir.
8. İnşaat ve Yıkım
Tuğla ve beton gibi çeşitli inşaat alanları ve hammaddeler, özellikle çocuklar ve yaşlılar için tehlikeli olan pus ve kirli havaya neden olur.
9. Tarımsal Faaliyetler
Tarımsal faaliyetlerin, hava kalitesinin düşmesinde ciddi etkisi olmuştur. Öncelikle pestisitler ve gübreler çevredeki havayı kirleten ana kaynaktır. Günümüzde tarım ilaçları ve gübreler, mahsullerin ve bitki örtüsünün hızlı büyümesi için doğada bulunmayan yeni istilacı türlerle karıştırılmaktadır. Üzerine püskürtüldüğünde pestisitlerin kokusu ve etkisi havada kalır. Bazıları suyla karışır ve bazıları toprağa sızar, bu da sadece mahsulleri yok etmekle kalmaz, aynı zamanda sağlıkla ilgili sayısız soruna da neden olur.
10. Kimyasal ve Sentetik Ürünlerin Kullanımı
Hava kirliliğinden bahsetmişken, dış ortam hava kirliliğini her zaman hayatımız için tehlikeli buluyoruz ama asla iç mekan hava kirliliğinden bahsetmiyoruz. Ev ürünleri, dış ortam hava kirliliğine göre 10 kat daha zararlı olan iç ortam hava kirliliğine neden olur. Parfüm ve deodorantlar gibi boyalarda, temizleyicilerde ve kişisel bakım ürünlerinde bulunan Uçucu Organik Bileşikler (VOC’ler) yaygın sağlık sorunlarının bir nedenidir. Astım veya diğer solunum sorunları ve akciğer hastalıkları,evdeki düşük hava kalitesinin solunmasının neden olduğu diğer sorunlardır.
Kaynak: 1
