Sanayi sonrası dönemde çalışma kültürü açısından önemli değişimler yaşanmıştır.Bu dönemde iş yapma süreçleri bilgi ve iletişim teknolojileri,altyapının değişmesine bağlı olarak yeni bir toplum yapısına doğru evrilmiştir.
Üretimde durgunluk,fiyatlarda enflasyon olarak tanımlanan istikrarsız ekonomilerde bir yandan sendikacılığın işveren üzerindeki baskıları,diğer yandan tek tip kitlesel üretime dayanan üretim anlayışının ortaya çıkardığı krizi aşmak için şirketler yeni strateji arama çabasına girmişlerdir.Bu arayış Batı dünyasının, Japonların uyguladığı “Toyota Üretim Sistemi”ni örnek almalarına neden olmuştur.
Peki Toyota Üretim Sistemi Nedir?
Başlangıçta “Tam Zamanında Üretim” olarak adlandırılan Toyota Üretim Sistemi (TPS), lojistik, tedarikçi yönetimi ve müşteri teslimatına kadar olan üretim operasyonlarını organize etmek için Toyota tarafından geliştirilmiştir. Temel konsepti, israfın ortadan kaldırılması ve makine ve insan yeteneklerinin optimizasyonu yoluyla maliyetin düşürülmesidir.
TPS’den önce, fazla ekipman ve işçilerle birlikte dengesiz stok seviyeleri gibi sorunlar otomobil devi tarafından yaşanıyordu. Toyota, bir üretim sürecinin başlatılması ile tamamlanması arasındaki, yani malzemelerin girişinden aracın tamamlanmasına kadar geçen süreyi kısaltabilecek bir üretim sistemi geliştirmeye karar verdi. Bu tip üretimlerde sadece gerekli ürünler, gerekli zamanda, gerekli miktarlarda üretilmektedir. Bu şekilde eldeki stok minimumda tutulur.
Aynı derecede önemli olan Toyota, TPS konseptine yerleşmiş insanlara karşı bir saygı sistemi oluşturmuştur. Şu noktalara vurgu yapılmıştır:
Boşa zaman harcanan hareketlerinin işçiler tarafından ortadan kaldırılması
İşçi güvenliği
Çalışanlara daha fazla sorumluluk ve yetki vererek yeteneklerinin kendilerini sergilemesi
JIT (Just-in-Time) konseptinin dışında, TPS’nin bir diğer önemli özelliği de Jidoka’dır. Jidoka terimi, anormal veya kusurlu bir durum ortaya çıktığında ekipmanı veya çalışmayı durdurmak anlamına gelir. Kısacası, ayırt edici özelliği, bir ekipman sorunu veya makine arızası meydana geldiğinde, ekipmanın veya tüm hattın durması ve işçilerle tarafından hattın durdurulabilmesidir.
Just-in-Time ve Jidoka, Toyota Üretim Sisteminin ana direkleridir. TPS’nin ana hedefleri aşırı yük ve tutarsızlığı tasarlamak ve israfı ortadan kaldırmaktır. Proses değeri teslimi üzerindeki en önemli etkiler, tutarsızlığı en aza indirerek, istenen sonuçları sorunsuz bir şekilde verebilecek bir proses tasarlayarak elde edilir. Ayrıca, sürecin stres veya aşırı yük olmadan gerektiği kadar esnek olmasını sağlamak da çok önemlidir çünkü bu, atık oluşturur (örn. Aşırı üretim israfı, nakliye israfı, hatalı ürün yapma israfı vb.).
Toyota Üretim Sistemi’nin bir ayağı da, tam zamanında üretim ve işçilerin yeteneklerinden tam olarak yararlanma için bir üretim kontrol sistemi Kanban Sistem’idir. Kanban’da, parçaların veya bileşenlerin tedariki, çok net teknik özellikler ve talimatlar içeren kartlarda düzenlenir. Bu kartlar, bir üretim hattı boyunca sistematik olarak ilerler. Kanban, bir bütün olarak bir üretim sistemini yönetmeyi desteklemek için etkili bir araç ve iyileştirmeyi teşvik etmenin mükemmel bir yolu haline geldi. Tam bir üretim sürecinin başlaması ve tamamlanması arasındaki süre ölçülerek sorunlu alanlar vurgulandı.
Bu işaret tabanlı zamanlama sistemi, israfı ortadan kaldırmak ve üretim verimliliğini artırmak için geliştirilmiştir, ancak hemen hemen her endüstri, süreç veya göreve uygulanabilir.
Toyota, Kanban’ın etkili bir şekilde uygulanması için altı kurala sahiptir:
Kusurlu ürünleri asla başkasına vermeyin.
Sadece gerekeni alın.
Tam olarak gerekli miktarı üretin.
Üretimi seviyelendirin.
İnce ayar üretimi
Süreci stabilize edin ve rasyonelleştirin.
Kanban dışında, Toyota Üretim Sistemi felsefesini oluşturan on kavramsal sütun daha vardır. Bu sütunlar, TPS’nin Just-in-Time ve Jidoka (otonom) hedeflerini daha da destekliyor ve Toyota Üretim Sisteminin on üç ayağını tamamlıyor.
Toyota Üretim Sistemi, yalın düşüncenin ve üretimin temeli oldu. 1990’larda Massachusetts Institute of Technology’den araştırmacılar tarafından yürütülen ve “Dünyayı Değiştiren Makine” başlıklı kapsamlı bir çalışma, bu o zamanlar yeni olan yaklaşımın sonuçlarını açıkladı ve küresel tanınırlığnı sağlamış oldu. Bugün, bu sistemin üretim dışındaki sektörlerde kullanıldığını ve yıllar boyunca sürdürülebilir işletmelere olanak sağladığını görüyoruz.
Kaynak: 1
