Edebiyat, duygu ve düşünceleri söz ya da yazıyla etkili bir şekilde anlatma sanatıdır. Tür ise, edebiyat eserlerinin biçimlerine, konularına ve teknik özelliklerine göre ayrılmasıdır.
Edebi metin türleri, düz yazı türleri ve şiir türleri olmak üzere ikiye ayrılır.
Coşku ve heyecanı dile getiren metinlere şiir denir.
Konularına göre şiirler;lirik,epik,didaktik,pastoral ve satirik olarak beş kategoride incelenir.
Lirik Şiir
Lirik şiir, toplumun neredeyse her kesimini alakadar eden, acı ya da sevinç gibi ortak olan duyguları veya özlem, ayrılık, aşk gibi kişisel duyguları coşkulu bir biçimde işler.
Yeşil pencerenden bir gül at bana,
Işıklarla dolsun kalbimin içi.
Geldim işte mevsim gibi kapına
Gözlerimde bulut, saçlarımda çiğ. (Ahmet Muhip Dranas)
Epik Şiir
Vatan sevgisi, yiğitlik, kahramanlık ve savaş ile alakalı konuları ifade eden şiir çeşidine denmektedir. Dünya edebiyatında epik şiir türünün ilk örneklerini destanların oluşturduğu bilinmektedir
Atıldı, bir Mehmetçik, büyü bozuldu
Bir düşman süngüsüne, göğsünden
Bu şehadetle kayalar yarıldı sanki
Dipçik gürültüsünden (Fazıl Hüsnü Dağlarca)
Didaktik Şiir
Belirli bir fikri kabul ettirmek ya da belirli bir konuda bilgi vermek, nasihat etmek, ahlaki olarak bir ders vermek için yazılan, öğretici şiirlerdir.
Güzel dil, Türkçe bize,
Başka dil gece bize,
İstanbul konuşması
En saf en ince bize (Ziya Gökalp)
Pastoral Şiir
Pastoral şiir, dağ, köy, orman, yayla gibi kainat güzelliklerini ve bu hayata dair duyulan özlem duygusunu ifade eden bir şiir türüdür.
Güneş ufkun kenarından
Yavaş yavaş yükseliyor.
Köyün yüce dağlarından
Serin nefesler geliyor.
Sarı, yeşil, mavi, renk renk
Çiçekler açmış ovada.
Kelebekler benek benek
Dolaşıyorlar arada. (Orhan Seyfi Orhon)
Satirik Şiir
Toplumsal hayattaki düzensizliklerin, aksayan tarafların, kişilerin türlü konulardaki beceriksizliğinin ve zayıf yönlerinin ifade edildiği yergi şiirlerine, satirik şiir denmektedir.
Müdür bey dert dinler, bugün ‘maruzât’!
Çatık kaş.. Hükumet dedikleri zat…
Beni Allah tutmuş, kim eder azat?
Anlamaz; yazısız, pulsuz, dilekçem…
Anlamaz; ruhuma geçti bilekçem! (Necip Fazıl Kısakürek)
Kaynak: 1
